Tắc tia sữa là hiện tượng rất hay gặp của các phụ nữ sau sinh. Vậy tắc tia sữa là gì? Dấu hiệu của tắc tia sữa? Nguyên nhân và cách khắc phục sẽ được giải đáp ở bài viết dưới đây!
Mục lục
1. Tắc tia sữa là gì?
Sữa mẹ được sản xuất như thế nào?
Tại các nang sữa, sữa mẹ được sản xuất ra và theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa. Các xoang này ở phía sau quầng vú. Khi trẻ bú, dưới tác động của động tác mút, sữa mẹ sẽ chảy ra ngoài.
Hiện tượng tắc tia sữa xảy ra như thế nào?
Hiện tượng tắc tia sữa là khi ống dẫn sữa bị bít hẹp, sữa không thể chảy vể xoang và thoát ra ngoài. Tại vị trí bít hẹp, sữa tập trung lượng lớn ở đó thành cục cứng do sữa đông kết. Mà các nang sữa vẫn tiếp tục sản xuất sữa làm cho các ống dẫn trước vị trí tắc càng ngày càng giãn, phình. Ống dẫn sữa bị căng giãn chèn ép các ống dẫn sữa khác, làm cho tình trạng tắc sữa càng ngày càng nặng
Tắc tia sữa thường xảy ra với trường hợp nào?
Hiện tượng này thường gặp ở các bà mẹ trong những ngày đầu sau sinh và trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ. Nếu không điều trị kịp thời và đúng phương pháp tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như tắc tuyến sữa có mủ gây viêm, áp-xe vú. Hoặc nếu để lâu có thể dẫn đến u xơ tuyến vú. Bên cạnh đó, tắc tia sữa cũng sẽ ảnh hưởng đến quá trình tạo sữa, để lâu có thể làm mẹ ít sữa, mất sữa.
2. Nguyên nhân tắc tia sữa
Có nhiều nguyên nhân gây tắc tia sữa:
- Mẹ mới sinh em bé: Ngay sau khi sinh em bé, sữa mẹ được sản xuất nhiều và tăng cường để cung cấp cho bé bú đủ. Nhưng khi sữa sản xuất nhiều mà có tắc nghẽn thì sữa không chảy ra ngoài được.
- Dư thừa sữa mẹ: Hầu hết nguyên nhận gây tắc tia sữa là do sữa mẹ còn dư thừa trong bầu ngực. Bé không chịu bú, bú nhưng không hết hoặc mẹ không hút phần sữa thừa sau khi bé bú đã no. Điều này dẫn đến sữa còn đọng lại, gây ra tắc nghẽn.
- Ngực bị nén, ép: do thai phụ mặc áo ngực quá chật, áo bó sát hoặc mang địu con trước ngực gây chèn ép. Hoặc tư thế ngủ nằm sấp và tập luyện thể thao cũng có thể gây tắc nghẽn tia sữa.
- Không hút hết sữa ra ngoài: Mẹ ít khi hút sữa hoặc không hút hết sữa ra ngoài, thì dễ gặp phải tình trạng tắc tia sữa.
- Bé ngậm đầu ti không đúng cách: Đầu ti mẹ quá lớn, bé khó bú hoặc bé chưa biết bú cũng có thể làm bé không bú đủ lượng sữa mẹ sản xuất ra. Nên sữa còn dư thừa trong bầu ngực nhiều gây tắc nghẽn.
- Mẹ không cho bú thường xuyên: cuộc sống hiện đại, các mẹ thường phải đi làm 8 tiếng mỗi ngày nên gần như khoảng thời gian đó lượng sữa sản xuất ra quá lớn, gây tắc tia sữa. Thông thường nếu bé không bú mẹ hoặc mẹ không hút hết sữa trong 5 giờ đến 1 ngày sẽ gây tắc tia sữa.
- Mẹ bị stress: Sự căng thẳng sẽ làm chậm quá trình sản sinh hormone oxytocin có nhiệm vụ kích thích vú tiết sữa.
3. Dấu hiệu tắc tia sữa và chẩn đoán
3.1 Dấu hiệu tắc tia sữa
Tình trạng tắc tia sữa có thể xảy ra bất cứ lúc nào, dù là giai đoạn đầu cho con bú hay đã cho con bú một vài tháng. Một số dấu hiệu nhận biết mẹ bị tắc tia sữa:
- Sữa mẹ không tiết hoặc tiết ra rất ít dù mẹ chủ động vắt sữa.
- Bầu ngực căng tức, cứng to hơn bình thường. Ngực căng cứng to dần và tăng dần cảm giác đau nhức.
- Khi đã sữa bị đông kết, bầu ngực có một hoặc nhiều điểm cứng.
- Ngực sưng đau, nóng, đỏ
- Có thể gây sốt
3.2 Chẩn đoán tắc tia sữa
Tắc tia sữa rất dễ nhận biết, mẹ sau sinh sẽ là người đầu tiên phát hiện triệu chứng của bệnh. Nên phát hiện sớm và có cách chữa trị tốt để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và con có sữa bú.
Cảm nhận đầu tiên của mẹ?
Dấu hiệu bầu vú căng to hơn so với bình thường. Mức độ căng tức tăng dần lên.
Quan sát bầu ngực?
Bề mặt vú có đỏ không? Sờ ngực có đau không? So sánh 2 bên với nhau ( do tắc thường gặp ở 1 bên ngực, ít gặp bị cả 2 bên).
Dấu hiệu khác?
Có thấy sốt hay tăng thân nhiệt không?
Đôi khi, tắc tia sữa cũng có thể là dấu hiệu của bệnh viêm vú và cần điều trị nếu có nhiễm trùng.Khi đó, có thể siêu âm để xác định vị trí tắc nghẽn và có biện pháp can thiệp tốt nhất.
4. Cách chữa tắc tia sữa
Mẹ đau ngực do tắc tia sữa, có nên tạm ngừng cho con bú để đỡ đau?
Khi bị tắc tia sữa, đa số các mẹ nghĩ không cho con bú sẽ đỡ đau hơn. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm. Cách khắc phục đầu tiên và hiệu quả nhất để mẹ giảm khó chịu là cho bé bú mẹ. Bởi vì sữa mẹ cần được thoát ra ngoài. Bên cạnh đó, mẹ có thể sử dụng máy hút sữa để khắc phục tình trạng này.
Một số phương pháp điều trị tắc tia sữa:
4.1 Chườm ấm
+ Hỗ trợ dễ dàng làm tan sữa đông kết tại vị trí tắc
+ Chườm ở nhiệt độ vừa phải, không chườm quá nóng sẽ gây bỏng rát da
+ Một số cách chườm ấm:
- Cho nước ấm vào bình thủy tinh. Dùng khăn mỏng quấn xung quanh. Áp bình vào mặt trong cánh tay để thử độ nóng, tránh bỏng. Rồi lăn bình lên bầu ngực, tại vị trí có tắc sữa.
- Dùng khăn cho vào nước nóng, vắt ráo nước rồi đắp lên ngực hoặc dùng túi chườm ngực có bán ngoài thị trường.
- Tắm bồn bằng nước ấm: ngâm mình và toàn bộ ngực vào trong bồn nước ấm, vừa ngâm vừa massage ngực bị tắc.
4.2 Massage bầu ngực
- Massage nhẹ nhàng nhưng vẫn tạo được lực tương đối lên bầu ngực, massage vuốt hướng về núm vú.
- Xoa 2 lòng bàn tay vào nhau cho ấm. Sau đó xoa bóp nhẹ nhàng 2 bầu ngực (khoảng 30 giây). Rồi dùng ngón tay chụm lại vê quầng vú .
- Thời điểm massage: Trước khi cho bú/hút, trong khi cho bú/hút hoặc sau khi cho bú/hút.
4.3 Cho sữa thoát ra ngoài
+ Thay đổi nhiều tư thế cho con bú
Mỗi tư thế bú của bé khác nhau sẽ có những tác động lực hút mạnh nhất trên những tia sữa khác nhau. Nên khi cho bé bú trực tiếp, các mẹ nên thay đổi nhiều tư thế bú. Biện pháp này đã hỗ trợ cả thiện tắc tia sữa cho không ít mẹ.
+ Tư thế bé, ngậm đầu ti đúng cách
- Bú bên ngực bị tắc trước
- Cho bé bú mẹ thường xuyên: mỗi 2 giờ cho bé bú 1 lần.
- Bú bên ngực đau trước
+ Vắt sữa bằng tay
Phương pháp này rất hiệu quả với các mẹ bị tắc tia sữa ở mức độ nhẹ. Sữa đông kết ở vị trí tắc cần được massage bằng tay bầu sữa để tan dần sữa vón. Sau đó dùng tay vát nhẹ sữa sẽ chảy ra được.
+ Dùng máy hút sữa
- Sau khi cho con bú, bé bú chưa hết sữa, mẹ sẽ dùng máy hút bớt sữa ra
- Hút sữa để tích trữ cho bé uống dần với trường hợp bé không bú trực tiếp
- Lưu ý chọn loại máy hút sữa điện, có lực hút mạnh.
4.4 Hỗ trợ điều trị
- Có thể dùng thuốc giảm đau theo chỉ dẫn của bác sĩ
- Nghỉ ngơi, tạo tinh thần thoải mái, giảm stress
- Chế độ ăn uống: uống nhiều nước và bổ sung những thực phẩm có khả năng tăng cường sức đề kháng.
4.5 Một số phương pháp vật lý điều trị tắc tia sữa
- Sóng siêu âm đa tần số kết hợp với chiếu tia hồng ngoại
- Sử dụng dòng điện xung
Đây là một phương pháp điều trị hiệu quả, có nhiều ưu điểm như:
- Nhanh chóng và hiệu quả làm tan các cục cứng, sữa đông kết và vón cục
- Không gây tổn thương các tuyến sữa và hệ thống ống dẫn sữa bình thường khác.
Hi vọng qua bài viết này, các mẹ hiểu rõ hơn về tắc tia sữa và có thể áp dụng khắc phục tình trạng đó tốt nhất. Để được tư vấn thêm các chị có thể liên lạc Hotline/zalo: 0908.090.668 hoặc Inbox Fanpage!
Theo Dược sĩ Đại học Dược Hà Nội: Nguyễn Thị Ngọc Lan tổng hợp
Bài viết tham khảo:
